Krom Auteursrecht

Een paar dagen terug heb ik de derde en hopelijk laatste versie van het definitieve manuscript van deel 2 van "De Vlucht van de Raaf" naar mijn uitgever gestuurd. Net als bij de eerste twee versies, die kennelijk ten onrechte de aanduiding definitief hadden, wist ik zeker dat deze versie foutloos was. Het was nogal een aanname, aangezien ik in de vorige toch weer een aantal foutjes was tegengekomen. Nu echter was ik ervan overtuigd dat alleen iemand met een twijfelachtige voorliefde voor mieren nog een paar fouten zou kunnen vinden. Toch heb ik in het laatste definitieve manuscript nog het één en ander moeten herschrijven. Dat had echter niets te maken met spel- of taalfouten, maar met auteursrechten.

Zoals inmiddels bekend mag zijn, speelt de Vlucht van de Raaf zich deels af in de muziekwereld. De wereld van de hoofdpersoon Rik draait om zijn droom gitaarheld te worden, en om die wereld draait de zon, in een sterrenstelsel waarvan Rik het middelpunt is. Daar ligt de bron van zijn hunkering, die zich als door de kracht van een imploderende ster vanuit dat middelpunt verspreidt, in een wanhopige poging aan de zwaartekracht te ontkomen. Zoals de toonarm van een platenspeler die in de verkeerde richting draait, op weg naar een onvermijdelijke catastrofe.

Rik denkt doorlopend aan muziek, en associeert gebeurtenissen vaak met flarden van songs. Dat deed hij al in deel één, maar tijdens het schrijven van deel twee kwam ik op het idee om dat te illustreren door korte fragmenten van songteksten te citeren.

Het was pas op het moment dat ik mijn eerste definitieve manuscript wilde opsturen dat ik me realiseerde dat ik hiermee mogelijk auteursrechten zou schenden. Aanvankelijk dacht ik nog dat het zo'n vaart niet zou lopen. Zou Mick Jagger er echt wakker van liggen als hij wist dat er ergens in Nederland wat boeken liggen stof te vangen, waarin een enkel zinnetje uit zijn, net als zijn nageslacht omvangrijke, oeuvre werd geciteerd? Ik vermoedde dat de gederfde inkomsten hem nauwelijks op zouden vallen. Hij betaalt immers al een indrukwekkende som alimentatie aan diverse exen, die hem noodzaakt tot zijn dood over het podium te schuifelen. Wellicht kan een optreden voor Omroep Max hem helpen zijn misgelopen inkomsten door mijn ongeautoriseerde citaat te compenseren.

Desalniettemin besloot ik uit te zoeken hoe dat precies zat met auteursrechten. Tenslotte was ikzelf ooit muzikant en al was er geen hond die mijn songs wilde uitvoeren, ik had de rechten ervan wel degelijk vastgelegd. Ik worstelde me door ingewikkelde, juridische verhandelingen, totdat mijn haar begon te lijken op de grijze pruik van een Engelse rechter. Toen ik las over het citaatrecht dacht ik opgelucht te kunnen ademhalen, omdat volgens dit iets rechtere recht zeer korte citaten zonder toestemming gebruikt mogen worden. Niet veel later kon ik mijn grijze haren wel uit mijn hoofd trekken, omdat bleek dat dit niet voor songteksten geldt. Eigenlijk nogal krom, omdat de doorsnee songtekst vaak niet veel verder komt dan “I love you, I need you”, of meer expliciete versies daarvan.

Omdat ik geen zin had de drank- en drugsconsumptie van een inmiddels hoogbejaarde muzikant te bekostigen, stuurde ik een e-mail naar twee platenmaatschappijen die de belangen van betreffende artiesten behartigen, met de vraag of ik toestemming kon krijgen. De volgende dag al kreeg ik een antwoord van de eerste maatschappij dat dat geen probleem was. Feest! Nu alleen nog die andere maatschappij. Dat zou vast wel goedkomen, omdat het slechts een enkel citaat uit een song van Frank Sinatra betrof, en als zelfs geldwolf Jagger deze vette buit aan zijn rubberen snuit voorbij liet gaan...

De volgende dag werd ik echter gebeld door een dame van de tweede firma: ‘We hebben uw verzoek ontvangen, maar we hebben een klein probleem.’ De toon waarop ze het zei deed me vermoeden dat het in werkelijkheid een groot probleem was, in ieder geval groter dan het citaat dat slechts uit elf woorden bestond.

‘Dat is vervelend,’ antwoordde ik zo luchtig mogelijk, ‘maar problemen zijn er om opgelost te worden, toch?’ Zelfs in mijn oren klonk het gemaakt optimistisch.

‘Inderdaad, maar in dit geval is dat niet van toepassing.’

Ik voelde ergernis in me opkomen om de eentonige intonatie van haar stem, die me het gevoel gaf dat het haar onverschillig liet, alsof het toch niet ons probleem was maar alleen het mijne.

‘We kunnen u helaas geen toestemming geven voor het gebruik van het onder ons beheer staande materiaal.’

‘Maar het zijn maar twee korte zinnetjes!' Het frustreerde me enorm dat juist het citaat uit het door mij zo gehate “New York, New York” van Frank Sinatra problemen opleverde. Tenslotte was hijzelf bij leven ook niet brandschoon geweest en het ongetwijfeld door de vingers hebben gezien als ik een graantje uit zijn geldberg mee zou pikken. Ze reageerde niet op mijn opmerking, alsof de emotie in mijn stem haar vreemd was.

‘Als u het niet eens bent met onze beslissing, kunt u uw bezwaar...’ Terwijl ze haar verhaal afdraaide, begon ik me af te vragen of ik niet met een chatbot te maken had. ‘...Die zullen uw bezwaar dan beoordelen.’

Even overwoog ik haar te vragen om de informatie die ik had gemist te herhalen, maar ik wist dat het zinloos was. Zoals wel vaker begon frustratie mijn tong te slijpen: 'Wat kan het Sinatra nou schelen!?! Die maffioso heeft dat geld toch niet meer nodig en hij heeft zijn begrafenis ook al betaald!'

De chatbot was kennelijk niet geprogrammeerd om op dit soort opmerkingen te reageren en ging onverstoorbaar door: ‘Indien u de rechten van de vertegenwoordigers van onze cliënt schaadt kunt u een dagvaarding verwachten.’

Machteloos gooide ik de hoorn op de haak, een dure stommiteit in deze tijd van smartphones, en liep woedend de trap op naar mijn schrijfkamertje. Wat nu? Moest ik nu echt die briljante passage herschrijven, omdat een dode maffiavriend een paar grijpstuivers mis zou lopen? Het was een geluk dat God een goede muzieksmaak heeft en hem voor eeuwig het zwijgen had opgelegd, maar dat Frank me vanuit het graf nog kon dwarsbomen maakte me woest. Toch had ik genoeg misdaadfilms gezien om te weten dat je beter niet van de maffia kunt stelen. Er zat dus niets anders op dan het mes in mijn kindje te zetten om niet zelf aan het mes geregen te worden.

Driftig bladerde ik naar de passage waar mijn potentiële schending van de auteursrechten, van nota bene een vermeende koerier van een misdadige organisatie, zich bevond. Hoofdstuk 15, ik wist het uit mijn hoofd, juist omdat ik er zo trots op was. Met elke keer dat ik het herlas groeide mijn opstandigheid. Uiteindelijk besloot ik een e-mail naar mijn uitgever te sturen met de mededeling dat ik goedkeuring had gekregen voor alle citaten op één na, maar dat ik dat risico wel durfde te nemen.

Net op het moment dat ik het bericht wilde verzenden werd ik afgeleid door een ongebruikelijk tafereel in het altijd zo rustige straatje voor mijn woning: er stond een grote, zwarte limousine met geblindeerde ramen en draaiende motor. Verslagen klikte ik op ‘delete’ en begon met het aanpassen van de scène.

______________________________________________________________________________________________________________________________________

Leuk als je dit bericht wilt delen door te klikken op onderstaande icoontjes. En voel je vrij om een reactie en/of sterrenbeoordeling te plaatsen, ik ben benieuwd naar je mening!

Je emailadres wordt niet getoond. Je kunt je reactie altijd weer laten verwijderen via de contactbutton onderaan de pagina.